De Pussy Hat – het fel roze symbool van vrouwelijk verzet tegen de vrouwonvriendelijke Amerikaanse regering – staat op de cover van Time Magazine! Duizenden vrouwen droegen de Pussy Hat tijdens de Women’s March on Washington D.C.. Uit solidariteit volgen er protesten overal ter wereld.
Cathérine Ongenae
In Knack reageert Cathérine Ongenae op deze feminiene revolte:
Een week geleden volgde ik live de inauguratie van president Trump. Het donderwolkgezicht van Michelle Obama was – wederom – een lichtpunt van menselijkheid in wat al bij al een beschamende vertoning was. Kin omhoog en tanden bijten, dacht ik, net zoals Hillary Clinton. We hoeven dit niet leuk te vinden.
Een dag later laafde ik me aan de filmpjes van de fameuze Women’s March. Wat een contrast. Zoveel mensen, zoveel diversiteit, zoveel hoop en energie. En zoveel roze mutsen! Op dat moment vroeg ik me niet af waar die mutsen, die Pussy Hats, vandaan kwamen. Ik werd teveel in beslag genomen door de speeches en de overweldigende opkomst, de vrolijke kleuren en de bij momenten grappige slogans.
Twee dagen later dook de emotionele rollercoaster de diepte in. Ontzet las ik over het terugdraaien van financiële middelen voor NGO’s die vrouwen een veilige abortus bieden. Intussen ligt ook de fetal heartbeat bill als federaal wetsvoorstel op tafel, een wet die abortus illegaal maakt op zes weken, of zodra het hartje van de foetus klopt. De plannen om de gezondheidsorganisatie Planned Parenthood financieel droog te leggen, liggen ook al klaar. Een lichte paniek maakte zich van mij meester. Het was echt begonnen. De oorlog tegen vrouwen zou genadeloos opgevoerd worden.
Waarom roze?
Intussen siert diezelfde Pussy Hat de cover van Time Magazine als ultiem symbool van het vrouwelijk verzet. Het patroon kun je downloaden van de website Pussyhat Project, een idee dat enkele craftfanaten op Thanksgiving 2016 lanceerden. Sindsdien haalden duizenden vrouwen hun breinaalden, haakpen of naald en draad boven om zo’n pastel- tot felroze muts te maken.
Over de kleur kun je discussiëren: waarom moet die muts stereotiep roze zijn? Volgens de Pussy Hatters zijn vrouwelijkheid en roze voor de samenleving onlosmakelijk met elkaar verbonden, en wordt de kleur geassocieerd met zorg, zachtheid en liefde. Op die eigenschappen kijkt de nieuwe patriarchale Amerikaanse regering neer, het zijn maar ‘softe’ kwaliteiten. Het punt dat ze willen maken is dat dit net krachtige eigenschappen zijn, en daar kan ik hen geen ongelijk geven. Roze is niets om je voor te schamen. Vrouw zijn ook niet. Dus waarom zouden we niet schaamteloos roze dragen om te protesteren tegen onderdrukking en onrecht? Je kunt er vanop aan dat je niet onopgemerkt blijft.
De mars, de mutsen, een oplossing bieden ze niet meteen. Maar ze zijn wel een stap, en de symbolische betekenis is gigantisch. Het is een grote, uitgesproken NEE tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Tegen roofdiergedrag. Tegen het terugdraaien van de klok als het over reproductieve rechten als abortus en geboortebeperking gaat. Tegen zoveel meer, maar in ieder geval tegen de ‘war on women’.
Geheimtaal in textiel
Shocking pink in tijden van crisis: het doet denken aan de surrealistische modeontwerpster Elsa Schiaparelli die de kleur in 1937 lanceerde. De geschiedenis herhaalt zich overigens op meer dan één manier. Nu bepaalde politici de klok voor vrouwen willen terugdraaien naar de jaren vijftig, blijken ook de jaren zeventig helemaal terug. Niet alleen laten boze vrouwen weer van zich horen, zonder het te beseffen breide men met die mutsen een vervolg aan een traditie van verzet en huiselijke nijverheid. Ook de textielkunst was in de jaren zeventig uitgesproken feministisch en radicaal.
Sinds de 18de eeuw hield de kunstwereld vrouwen liever uit de ateliers en ver weg van verftubes. Mannen vonden dat vrouwen zich beter bezighielden met huiselijke ambachten, zoals naaien, borduren, breien. Textielkunst is dus een symbool van onderdrukking – het was de enige toegestane creatieve activiteit voor vrouwen. Maar in de jaren zeventig maakten vrouwen het tot een wapen. Gingen radicale slogans borduren op banners, maakten patchworks van hun onuitgesproken verhalen.
Sterker nog: wereldwijd communiceren vrouwen in stilte met elkaar via textiel. Van de print op de hoofddoek tot patronen in berbertapijten: ze staan bol van geheime symbolen. Zelfs met een borduursel of een Afrikaanse waxdoek kan een vrouw aan andere ingewijden vertellen wat haar is overkomen. Er zijn codes voor geweld, verkrachting, bedrog. Ook de breicirkels zijn altijd meer geweest dan roddelkransjes. Het waren veilige havens waar vrouwen naar elkaar luisterden, elkaar steunden en waar samen gelachen werd.
Tussen vel en vlees
Een aanzienlijk deel van het werk van kunstenares Louise Bourgeois gaat overigens over die helende kracht van draad en over het repareren van het leven. En ga bij gelegenheid eens op zoek naar het werk van de Egyptische kunstenares Ghada Amer, die pornografische taferelen borduurt. Of check ‘A women’s work is never done’ van de Britse Eliza Bennett, die de draad tussen het vel en vlees van haar handen borduurde. Vrouwenwerk is niet licht en gemakkelijk, zegt ze hiermee.
Net zomin is protesteren. Maar dat houdt steeds minder mensen tegen. Ze steken hun woede niet meer onder stoelen of banken. Ze willen de samenleving herstellen. Dus zetten ze fier hun zelfgemaakte roze Pussy Hat op en stappen mee in de stroom van de geschiedenis van vrouwelijk protest.
helene@wifty.be
0 Comments