Marnix schrijft met Zo donker buiten over zijn afscheid van een moeder met alzheimer. “Een jaar geleden, op 5 februari 2018, overleed mijn moeder. Ik had in de weken voor haar dood in mijn columns in Zeno (De Morgen) geregeld over haar geschreven — over haar alzheimer, haar gedwongen vertrek uit het huis, het nakende afscheid. Die stukjes maakten veel los. Wij hebben allemaal ouders, en ze gaan allemaal dood.”
Zo donker buiten verschijnt op 20 februari en is helemaal in de stijl van zijn werk voor Zeno (De Morgen ). Wie Marnix kent van zijn fictie-boeken zoals Natte dozen zal wel even opkijken.
Wij kregen de kans om het boek al in preview te lezen. Zo donker buiten is Marnix Peeters’ reconstructie van zijn moeders leven, haar laatste maanden en haar overlijden.
Hoe kun je dit boek samenvatten? Een boek waarin geen enkel woord teveel staat?
Het is afwisselend ontroerend, hard, grappig, warm, emotioneel… nooit sentimenteel. Het verhaal neemt je van bij de eerste zin in de nek vast om pas bij het laatste woordje los te laten. En dan nog.
Alzheimer, dementie… het is een lelijk beest.
Je ziet mensen die je zo goed gekend hebt voor je ogen uit elkaar rafelen. Uit elkaar vallen in duizend stukjes. Het ‘proces’ bij Marnix’ moeder duurde zeven jaar. Hij neemt je mee door haar jonge leven en zijn jeugd. Soms moet je hardop lachen en dan voel je een brok in je keel.
Het verdriet.
“In het station kocht ik een pakje zakdoekjes. Het was een van de treurigste momenten van mijn leven. Verdriet nestelt zich in de onnozelste hoekjes.
Ik had ’s avonds in het station nog maar één zakdoekje over.”
“Elke keer als wij haar zagen, in al die jaren, troffen wij een handvol minder moeder aan. Zij verdween op mysterieuze wijze. Het was een lang, langdradig afscheid, een hoge berg verdriet die was uitgereden tot een vals plat. De hoeveelheid was precies dezelfde gebleven, alleen was de beklimming anders. Je kunt je soort pijn niet kiezen. Je hebt je inspanning maar te nemen.”
Bj bepaalde paragrafen stuurt Marnix je richting eigen jeugd. Dan kun je hardop lachen. Even resetten en ook terugdenken aan hoe het eraan toeging in je eigen familie. Zoals bij de heel aanwezige slagersoom mét boerderij waar het eindeloos spelen was tot het donker was en we half verkleumd de auto inkropen. Je voelt opnieuw die zalige speeltijd van toen je kind was en de volwassenen gewoon hun ding deden.
Over het definitieve verlies.
“Haar dood is duidelijk, die heeft al wel een plaats, maar ik mis haar. Terwijl ik haar vroeger eigenlijk nooit miste, ook niet als we elkaar maandenlang niet hoorden of zagen. (…)Je blijft toch altijd over je schouder kijken, voor goedkeuring of uit fierheid.”
“Het voelt nu op een rare manier ook als een bevrijding aan’, zei ik. ‘Je leeft je hele leven met de latente angst voor de dag dat je ouders zullen sterven: je hebt dat telefoontje al duizend keer in gedachten of dromen gekregen, en je hebt je afgevraagd wat het bij je zal teweegbrengen. Die angst is nu voorbij. Dat heb je dan voor op iemand die er nog jarenlang mee moet worstelen, zij het niet op leven en dood.”
Over rouwen.
“Ik ben nu ín de dood geweest. Ik ken haar, heb haar geroken en gevoeld. Alles moet even opnieuw worden geordend. Alle ideeën die je had en alle inschat- tingen en verwachtingen en vermoedens moeten allemaal, al zijn de verschillen miniem, opnieuw worden gekalibreerd.”
Het gemis.
“Ik mis haar. Niet verschroeiend, geen godganse dagen, niet verlammend, niet je-weet-met-jezelf-geen-blijf-meer of het-blijft-de-hele-dag-donker-buiten-achtig.
Maar wel voor altijd, Bertha, Bertje, ma.”
En dan zit je daar. Het boek is uit. Haar leven ook. Je ogen blijven op het allerlaatste woordje hangen. Je denkt aan je eigen ouder(s).
‘Iedereen heeft ouders en allemaal gaan ze dood’, zegt Marnix in zijn intro. Hij weet met dit ene zinnetje alles samen te vatten. Onze bezorgdheden, onze angsten, ons verdriet. We zijn er zeker van dat velen die van dichtbij of veraf met dementie of verlies van hun ouders te maken hebben in dit boek een heel klein beetje steun en troost vinden…
Uitgever Sam De Graeve bij Borgerhoff&Lamberigts maakte van het boek een echt kunstwerkje, met een linnen omslag. Het is vanaf 20 februari te koop via Borgerhoff & Lamberigts, Bookspot, Confituur Boekhandels, Standaard Boekhandel, Bol.com of Fnac.be.
0 Comments