Eenzaamheid. Dirk De Wachter (59) "Onze maatschappij lijkt door te schieten, denk ik, in ikkig-heid."

Figureren op een plaat van een Brusselse rapper, het is niet iedere psychiater gegund. Maar het verheugt Dirk De Wachter dat zijn gedachtegoed ook jonge mensen aanspreekt. Een gesprek over hiphop, psychiatrie in de stad en eenzaamheid of verbinding met de Ander. “Spreek je buren aan. Of neem een hondje.”

Gelezen op BRUZZ

“We willen altijd stoer zijn en leuk zijn, en sterk zijn, en dus gaan we ons afsluiten en inbunkeren voor de liefdevolheid. Onze maatschappij lijkt door te schieten, denk ik, in ikkig-heid. In een overgewaardeerd denken van autonomie.”

Een stukje Dirk De Wachter, professor psychiatrie en auteur van onder meer Borderline Times, te horen in een lezing op YouTube én gesampled in het nummer “Demain J’arrête” van hiphopper/hoofdredacteur Zwangere Guy. “Wat een mens nog allemaal moet meemaken. Ik ben 59 jaar en ik ben gesampled. Het zou het begin van een roman kunnen zijn.”

Ik overdrijf niet als ik zeg dat ik mij echt vereerd voel.

Nu brengt de psychiater een nieuw boek uit, De kunst van het ongelukkig zijn. “Als we alleen iets willen ondernemen als het fantastisch, leuk en ongelooflijk is, dan ga je niet veel interessants kunnen doen. Durf je nek uit te steken, weet dat de dingen soms echt lastig zijn en niet zullen gaan. Dus spreek je buurman aan, ook al ken je zijn taal niet en weet je niet of hij positief zal reageren. Jump. Go for it. Engagez-vous. Niet impulsief, maar durf risico te nemen. Niets doen is geen optie. Een cd maken daarentegen …”

U bent gesampled op de nieuwe hiphopplaat van Zwangere Guy. Hoe is dat gelopen?
Dirk De Wachter: Ik kreeg een mailtje van het management van Zwangere Guy. Ik had die naam al gehoord en vond die schitterend klinken, maar ik ben niet zozeer met die muziek vertrouwd. Muziek waar ik veel mee bezig ben is die van Johann Sebastian Bach. Die is al langer overleden, die belt mij niet. Mijn jongste zoon van 25 houdt wel van hiphop. Ik heb hem gebeld met de vraag: ‘Zwangere Guy, wat is dat voor iets?’ ‘Doen, papa, doen!’ zei hij. ‘Dat is gewoon top! Zwangere Guy, dat is de beste hiphop van België.’

En dus heb ik toegezegd.Ik heb natuurlijk een en ander opgezocht over Zwangere Guy. Hij heeft het over opgroeien in een grootstad. Waar houvast een probleem is. Waar eenzaamheid een probleem is. Dat is vanuit een totaal andere hoek helemaal waar ik het ook wil over hebben. Ik overdrijf niet als ik zeg dat ik mij echt vereerd voel.

Los daarvan ben ik heel opgetogen dat een publiek van jonge mensen mijn gedachtegoed kan appreciëren. Als ik nu via een jonge hiphopper een grootstedelijk doelpubliek kan bereiken waar ik niet zo gemakkelijk toegang toe heb … Dat is voor mij een droom.

(…)

Eenzaamheid is een onwaarschijnlijk probleem.

Wat kunnen we doen om mentaal gezond te blijven in de stad? En hoe kan een stad dat aanpakken?
De Wachter: Heel belangrijk zijn verbinding en gemeenschapsleven. Initiatieven daartoe moeten vooral bottom-up groeien. Buren die spontaan samen buiten eten, bijvoorbeeld. Als de politiek die initiatieven niet te veel in de weg staat, dan hebben ze al goed gewerkt, om het met een boutade te zeggen.

Ook verstilling kan helpen. Hoe kunnen we stilteplekken in de stad creëren, zoals een parkje? Het verkeer temperen? Zorgen dat iedereen zich veilig voelt? En vanuit mijn perspectief: hoe kunnen we zorgen bespreken zonder dat daar een psychiater aan te pas moet komen?

Cruciaal daarbij is glocalisering. Zorg voor een coherent en duidelijk beleid waar de neuzen in dezelfde richting staan. Maar zorg dat we wel lokaal herkenbare neuzen hebben, waar mensen eens aan kunnen gaan trekken (trekt aan zijn neus). Dat ze geen mail moeten sturen naar een robot, maar dat er een mens is tegen wie ze kunnen zagen.
Het probleem in Brussel is dat je om iets te organiseren, bij wijze van spreken zes ministers moet passeren. Zo kan je geen coherent beleid voeren.

Dirk De Wachter: Eenzaamheid is een onwaarschijnlijk probleem, bij uitstek in westerse steden. Dat komt telkens terug in onderzoeken. Wat mij ook treft, is dat de eenzaamheid zeer groot is bij jonge mensen, twintigers en dertigers.

Psychische problemen en eenzaamheid zijn heel erg met elkaar verbonden. Die problemen zouden gehoord moeten worden. Dat is de uitdaging. Niet alleen voor politici, maar voor iedereen. Ik eindig lezingen altijd met ‘het kleine goede’ van Levinas. Iedereen kan iets doen. Als je je buurman niet kent, spreek hem aan. ‘Zullen wij om de hoek in de Walvis eens een koffietje drinken?’

Of neem een hondje. Liefst niet zo’n groot beest dat schrik aanjaagt. Maar een klein beestje, schattig, met veel haar. Mag zelfs een beetje lelijk zijn, met een platte snuit. Mensen spreken je aan. Wat is dat voor een beestje? Welk ras? En dan gaan mensen in conversatie op een bankje in de stad.